Antik Çin’de kurban esir Türk’tü
Vakanüvis
Mübarek Kurban Bayramı’na saatler kaldı… Dünya çapında milyonlarca Müslüman Aziz Allah’ın buyruğunu yerini getirmeye hazırlanıyor. Her yıl olduğu üzere bu yıl da kurban üzerinden dinî pahalara lisan uzatma çabaları görüldü, görülüyor, bayram günlerinde dozajı giderek de artacak. Toplumsal medyada “hayvan katliamı” üzere başlıklar üst sıralara çıkacak.
Türkiye’de de Batı’da da belirli bir kesim, kurban ibadeti / merasimi / âdeti güya yalnızca Müslümanlara aitmiş, hayvan bölümü güya yalnızca 15 asırdır emrediliyormuş, günlük hayattaki sair hayvan eti tüketimi hiç yaşanmıyormuş üzere davranarak buradan İslamiyet’e tenkit yöneltmenin hesabını yapıyor. Meğer kurban, insanlık tarihi kadar eski, çabucak bütün dinlerde görülmüş bir ibadet.
Habil’le Kabil’den bu yana…
Ülkemizde kurbana ait fazla yayın bulunmuyor. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi emekli öğretim üyelerinden Prof. Dr. Yümni Sezen’in “Kurban ve Din” isimli kitabı az sayıdaki kapsamlı çalışmalardan birisi. Kitapta kurbanın, birinci insan Hz. Âdem’le birlikte insanlık gündemine girdiği anlatılıyor. Hz. Âdem’in oğulları Hâbil ile Kâbil’in çekişmesi, daha doğrusu Kâbil’in kardeşi Hâbil’i katletmesi Allah’a sunulan kurbanla ilgiliydi. Kâbil, bilhassa değersiz eserlerden seçtiği kurbanının Allah katında kabul olmamasına hınçlanmış, bu hınçla da Allah’a şanına yakışır bir kurban takdim eden kardeşi Hâbil’i öldürmüştü. Kâbil böylelikle tarihe birinci katil olarak da geçmişti.
Envai çeşit kurbanlıklar…
Zaman ilerleyip, asırlar aktıkça insanlığın bir kısmı yürürlükteki hak dinin takipçisi olurken, dünya nüfusunun değerli bir kısmı ise çabucak her yüzyılda tevhid inancından sapmalar yaşamıştı. Lakin bu dejenere olmuş dinlerde bile kurban var olmaya devam etmişti. Dinler tarihi incelemelerinde kurban tipleri olarak “bitki, hayvan, insan, kral ve tanrı” kurban edildiği görülmüştü.
Kesip topluca tüketmek, kesip tapınaklara götürüp rahiplerin tasarrufuna bırakmak, canlı canlı mabetlere bırakıp din adamlarının kararına nazaran ibadetini gerçekleştirmek, hayvanları ırmaklara atmak, canlı canlı ya da kesildikten sonra toprağa gömmek, kesim yerlerindeki alet edavatla birlikte kurban edilen hayvanları yakmak kurban süreç çeşitlerinden bazılarıydı.
Çinliler, esir Türkleri kurban ederdi
Antik Çin dünyasında Konfüçyüs’ün öğretilerinde de kurban vardı. Bu öğretiye nazaran, atalara kurban sunulurdu. Eski Çin’de kurbandaki genel karakter hayvanlar olsa da kimi tarih aralıklarında insan kurban edildiği de görülmüştü.
İnsan kurban etmede ırkçı davranan Çinliler, kendi nüfuslarını bu merasimin tesirlerinden korumak için de göçebelere saldırırlardı. Çinliler en çok da Hunlardan evvelki Türk kökenli kavimlerden olan Proto-Türk (Ön Türkler) Ti ve Jung uzunluklarından insan avlarlardı. M.Ö. 6 yy’da görülen bu âdet uyarınca, kurbanlık esirler boğazları kargı ile delinerek öldürülür, daha sonra başları kesilirdi. Çinliler, kuzeyden gelen Türk akınlarını durduracağı umuduyla da bu bireylerin cesetlerini kent surlarının kuzey tarafındaki kapıların kenarına gömerlerdi.
Aynı periyotta eski Türkler de kurbana büyük değer vermekteydi. Hatta Yümni Sezen, Türklerin Müslüman olduktan sonra kurbanı mühimsemelerinde eski çağlarda görülen Gök Tanrı’ya kurban sunmadaki bu eğilimin de tesirinden kelam etmekte. Tarihî kayıtlara nazaran eski Türkler kanlı kurban – kansız kurban formunda iki tıp “takdime”yi benimsemişlerdi. Süt, yağ, darı vb. birinci; at, koyun ve sığır da ikinci cins kurbanlıkları oluşturmaktaydı.
Japonlardaki tuhaf bir kurban ritüeli ise kaleleri, binaları düşman akınları ya da felaketlere karşı korumak için bu yapıların tabanlarına canlı canlı insan gömmekti. Bu sütunlara “hitobashira” (insan sütunu) deniliyordu.
Çocuk kurbanlar
“Aşkın olana kurban”da insan kurban etme daha pek çok toplulukta görülmüş, bu kanlı âdet en fazla da Mısır, Hint, Aztek, Fenike ve İskandinav topluluklarında var olmuştu. Hindistan’daki Tanjore tapınağında her Cuma günü bir erkek çocuğun başı sunakta kesilirdi. Tekrar birebir bölgede Bastarlı bir kral her kurban merasimi düzenlediğinde birden fazla çocuk 25 kişiyi kurban etmekteydi. Bir keresinde da birebir yerde tam 150 kişi bir defada kurban edilmişti. Hindu geleneğinde bir kral kendi çocuğunu da kurban etmişti.
Azteklerde de çocuk kurban etme vardı. “İnsan kurban” çocuk, çoklukla ya esir milletlerden elde edilir ya da evlilik dışı münasebetlerden doğan çocuklardan seçilirdi. Bu süreç için itinayla beslenen çocuğun yanında çoklukla kurbanlık bir domuz da olur, son ana kadar çocuk, kurban edileceğini bilmez, yalnızca domuzun kurban edileceğini zannederdi. 1487’de Büyük Tenochtitlan Piramidi’nin yine kutsanması merasiminde bu acımasız Aztek topluluğu, dört gün boyunca yaklaşık 80 bin aşkın mahkûmu kurban olarak öldürmüştü. Kimi tarihçiler, Azteklerin tarihten adeta buharlaşır üzere yok olmasına; bunun, asırlarca kesintisiz bir halde sergiledikleri kolektif vahşete verilen ilahi bir ceza olduğu tarafında yorumlarda bulunmuşlardı.
Kartacalılar bir kezinde 200 çocuğu kurban etmişti. Ayrıyeten Avrupa’da Vikingler, Keltler ve başka Slav milletler içinde de insan kurban etme vardı. Fenikelilerde başarısız işleri görülen hükümdarlardan kimilerinin ceza olarak kurban edildikleri de görülmüştü. Kimi topluluklarda “yarı tanrı” hükümdarlar da tıpkı akıbeti yaşayabiliyordu. Bu tip “yarı tanrılar” mesela, ölçüsü düşük gelen hasattan sorumlu tutuluyor ve bu nedenle kurban edilebiliyordu. Eski Ruslar ise idama mahkûm edilenleri kurban merasimleri için bekletir ve bu vesileyle idam ederlerdi.
Mısır’da Firavunlar periyodunda kraliyetin hizmetkârları, öteki dünyada efendilerine eşlik etmek için kurban edilirlerdi. M.Ö. 31’inyüzyılda yaşayan kral Djer öldüğünde mezarına tam 318 uşak kurban olarak canlı diri konulmuştu.
“Kurbanlık insan”a uyuşturucu verildi
Kurban edilecek olan insanın son ana kadarki süreci farklı daha doğrusu kan dondurucu ayrıntılarla yüklüydü. Kurbanlık kişi bir hafta, on gün öncesinden afyon yedirilerek ya da içirilerek sersemletilmeye başlanırdı. Ayrıyeten kurban edilmeye birkaç gün kala kesim sırasında direnme olmasın diye kol ve bacakları kırılırdı. Saçları kırpılır, değişik yağ ve esanslarla bedeni sıvanırdı.
Kurbanlık kişi sokaklarda müzikler eşliğinde gezdirilir, ahali onu kutsal saydığı için de saçından tel koparmak, tükürük ya da salyasına dokunmak için birbirleriyle yarışırlardı. Kurban merasimi esnasında; afyonla uyuşmuş, kol ve bacakları kırılmış zavallı adam ya da çocuk (genellikle erkek olurdu) bir ağaç kısmına (kaçamasın diye) sıkıştırılmış halde akıbetini beklerdi. Rahip baltayla birinci darbeyi vurur, daha sonra da kalabalık kurbana topluca saldırırdı. Vakit zaman hâlâ canlı olan kurbandan et ve kemik kopartıldığı da görülüyordu.
