Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) zarurî karşılık uygulamasında değişiklik kararı Resmi Gazete’de yayımlandı.
Zorunlu karşılık oranları artırıldı
Buna nazaran döviz mevduatına uygulanan zarurî karşılık oranları artırıldı.
Vadesiz ve 1 aya kadar vadeli döviz hesapları için zarurî karşılık oranı yüzde 29; 3 ay, 6 ay ve 1 yıla kadar vadeli döviz hesabı mecburî karşılık oranı yüzde 25; 1 yıl ve daha uzun vadeli döviz hesabı mecburî karşılık oranı yüzde 19 oldu.
Merkez Bankası, bankaların menkul değer tesisi uygulamasında da değişiklik yaptı. Değişikliğe nazaran, vadesi gelen kur muhafazalı mevduat hesaplarını standart TL mevduata dönüştürme gayesi getirildi.Bu mevzudaki kriterleri tutturamayan bankalar ek menkul değer tesisine mecbur olacak.
Yapılan düzenlemelerle TL mevduatlar artarken, kur muhafazalı hesaplardan TL mevduata geçiş sağlanarak KKM’nin azaltılması gözetiliyor. Böylelikle TL vadeli mevduat hesapları desteklenerek makro finansal istikrarın güçlendirilmesine katkı sağlanması amaçlanıyor.
Bu kapsamda, Merkez Bankası’nca kur müdafaa dayanağı sağlanan hesaplardan TL hesaplara geçiş ve muhakkak oranda kur muhafazalı hesapların yenilenmesinin hedeflenmesine, kur muhafazası bulunmayan TL hissesi düzeyinde artış amacına geçildi.
Kararlarla ilgili Merkez Bankası’ndan açıklama
Alınan yeni kararlarla ilgili Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamada şu sözler kullanıldı:
“Para Siyaseti Konseyi’nin 20 Temmuz 2023 tarihli kararında makro finansal istikrarı güçlendirecek ve piyasa sistemlerinin fonksiyonelliğini artıracak sadeleşme sürecinin kademeli olarak devam edeceği tabir edilmiştir.
Sadeleşme süreci kapsamında yabancı para mevduattan kur muhafazalı mevduata dönüşüm amacı uygulamasına ve TL hissesine nazaran menkul değer tesis ve mecburî karşılık uygulamasına son verilmiştir.
Yapılan düzenlemelerle Türk lirası mevduatlar artarken, kur muhafazalı hesaplardan Türk lirası mevduata geçiş sağlanarak kur muhafazalı mevduatın azaltılması gözetilmektedir.
Böylece, Türk lirası vadeli mevduat desteklenerek makro finansal istikrarın güçlendirilmesine katkı sağlanması amaçlanmaktadır.
Bu kapsamda, Merkez Bankasınca kur muhafaza takviyesi sağlanan hesaplardan Türk lirası hesaplara geçiş ve kur muhafazalı hesapların belirli oranda yenilenmesinin hedeflenmesine,
Kur müdafaası bulunmayan Türk lirası hissesi düzeyinde artış amacına geçilmesine, karar verilmiştir.
Sadeleşme süreci ve kur muhafazalı mevduatın Türk lirası mevduata geçişine ait adımlar Para Siyaseti Konseyi’nin ilan ettiği prensipler doğrultusunda devam edecektir.
Kamuoyunun bilgisine sunulur.”
Zorunlu karşılık oranı nedir
Zorunlu karşılık oranı; Mevduat kabul eden bankaların bu mevduatlara karşılık olarak TCMB’de bulundurmak zorunda oldukları mevduatların oranıdır ve bu oran TCMB tarafından kararlaştırılır. Mecburî karşılıklar para siyasetini uygulama aracı olarak kullanılabilir.
Eğer bankalar atıl rezervlere sahip değilse, zarurî karşılık oranı artırıldığında bankalar verdikleri kredileri geri çağırırlar ve bu durum para arzının azalmasına neden olur.
Zorunlu karşılık oranı düşürüldüğünde ise zarurî karşılıkların bir kısmı kullanılabilir rezerv haline dönüşür, bu da bankaların kredi tabanını artırır. Bankaların kredi tabanın genişlemesi de para arzının artmasına neden olur.
Zorunlu karşılık oranının artırılması daralmacı para siyasetine, oranın azaltılması ise genişlemeci para siyasetine işaret eder.
