Uluslararası Uzay İstasyonu, insanlığın uzaya dair değerli adımlarından biri olarak kabul ediliyor.
Bu nedenle, istasyonun uzun vadeli sürdürülebilirliği ve mürettebatın sıhhatinin korunması, milletlerarası uzay topluluğunun ortak sorumluluğudur.
Zehirli kirlilikle uğraş, uzay araştırmalarının geleceğini garanti altına almak için acil bir adım olarak görülüyor.
İstasyondaki zehirli kirlilik, pek çok konuttan fazla
Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki (ISS) zehirli kirlilik düzeyinin pek çok ABD’li ve Batı Avrupalının konutundan daha fazla olduğu belirtildi.
Yapılan araştırmada, ISS hava filtrelerinden alınan toz örneklerindeki zehirli kirleticilerin yoğunluğunun, pek çok Amerikalı ve Batı Avrupalının konutundaki süprüntü tozlarında bulunandan daha fazla olduğu tespit edildi.
Araştırmanın ortak müellifi Birmingham Üniversitesi Etraf Kimyası Öğretim Üyesi Stuart Harrad, her ne kadar bu kirleticilerin yoğunluğunun birçok ABD ve Batı Avrupa evindekini aşmış olsa da bu düzeylerin “genellikle Dünya’daki ölçüler dahilinde bulunduğunu” kaydetti.
Kanserojen unsur bulundu
ISS’nin tozunda, polibromine difenil eterler (PBDE), hekzabromosiklododekan (HBCDD), bromlu alev geciktirici (BFR), organofosfat esterler (OPE), polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH), perfloroalkil ve polifloroalkil unsurlar (PFAS) ve poliklorlu bifenil (PCB) üzere zehirli kirleticilerin bulunduğu ortaya çıktı.
Araştırmacılar, PCB’lerin yanı sıra PBDE, PFAS ve HBCDD cinslerinden kimilerinin da Birleşmiş Milletler Etraf Programı Stockholm Kontratı kapsamında kalıcı organik kirleticiler olarak sınıflandırıldığını belirtti.
Bazı PAH’ların beşerler için “kanserojen” sınıfında olduğu ve OPE’lerin kimilerinin Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) tarafından kısıtlanmak üzere değerlendirildiği kaydedildi.
Araştırmacılar, BFR’ler ve OPE’lerin birçok ülkede elektrikli aygıtlar, bina yalıtımı, mobilya kumaşı ve köpük üzere eserlerde yangına karşı kullanıldığını aktardı.
PAH’ın hidrokarbon yakıtların yanmasıyla ortaya çıktığını belirten araştırmacılar, PCB’lerden bina ve pencere sızdırmazlık hususları ile elektrikli aygıtların üretiminde faydalanıldığı bilgisini verdi.
“Sonsuz kimyasallar” olarak da bilinen PFAS’ın, birtakım yangın söndürme köpük çeşitlerinin yanı sıra yapışmaz tavalar, su geçirmez giysiler ve kozmetikler üzere birçok eserdeki temel bileşen olduğu kaydedildi.
Araştırmada, ISS içindeki havanın saatte 8 ila 10 sefer devridaim yaptığı, sistemin karbondioksit ve gaz halindeki eser ölçüdeki kirleticileri yok ederken, kimi kimyasalları ne dereceye kadar ortadan kaldırabileceğinin bilinmediği vurgulandı.
