Kader ve dua bağlantısı pek çok insanın merak ettiği bir bahistir. Mukadderat yazgımızdır ama bu yazgının dua ile değişebileceği ayet ve hadislerde bizlere naklediliyor.
Kâinatta ortaya çıkan her olayın kesinlikle bir sebebi vardır. İnsanın fiilleri de birebir halde bir sebep-sonuç alakası içinde cereyan eder. Fakat, sebebi ve o sebebe bağlı olarak ortaya çıkan sonucu yaratan Allah’tır. Dua ile insan, iradesinin bulunduğu bahislerde yazgısına tesir eder.
Dua Mukadderatı değiştirir mi?
Dua takdirin bir modülüdür. Ezelde duaya bağlı olarak takdir edilmiş şeyler yeniden dua ile meydana gelecektir. Kulun iradesi, kendi bahtını ortaya koyma bakımından belirleyicidir.
Allah, ezelî ilmiyle kulun yapacağı duayı bildiği için yazgısını ona nazaran şekillendirmektedir. Münasebetiyle dua, öteki sebepler üzere bir sebeptir. Ulu Allah, dua sonucunda bir değişikliğin olmasını dilemişse bu değişiklik, doğal sebep-sonuç bağlantısı içinde ortaya çıkar.
Kader-Dua ilgisi ile ilgili Hadis-i Şerifler
Kader dua bağlantısı ile ilgili olarak Peygamberimiz (s.a.s.), şöyle buyurmuştur:
“Kader lakin dua ile alıkonur.” (İbn Hıbbân, Ed’ıye, No: 872; Hâkim, De’avât, No: 1814, I, 493)
“Dua, belaları def eder.” (Süyûtî, I, 487)
“Dua başa gelen bela ve musîbetlere de (henüz) başa gelmeyen (gelebilecek olan musîbetlere de) yarar verir. Ey Allah’ın kulları size dua etmenizi tavsiye ederim.” (Hâkim, De’avât, No: 1815, I, 493; Tirmizî, De’avât, 102)
“Kaderden kaçmak beşere yarar sağlamaz lakin dua insanın başına gelen ve şimdi gelmeyen belalara yarar verir, onun için ey Allah’ın kulları! Size dua etmenizi tavsiye ederim.” (Heysemî, Ed’ıye, 1, No: 17191)
“Kaderden sakınmak rastgele bir yarar sağlamaz. Dua, insanın başına gelen ve gelmeyen belalara yarar verir. Nitekim dua, belaları karşılar ve dua ile bela kıyamet gününe kadar birbirleriyle çaba ederler.” (Heysemî, Ed’ıye, 1, No: 17192)
“Dua etmekte aciz olmayın, zira dua eden hiçbir insan helâk olmaz.” (İbn Hıbbân, Ed’ıye, No: 871; Hâkim, De’avât, No: 1818, I, 494)
Kur’an-ı Kerim’de Dua-Kader ilgisi
Dua, kulluğun gereğidir. Yoksa dua, Allah’ın meydana geleceğini ezelde takdir ettiği şeyin gerçekleşmesini önlemesi, takdir etmediği şeyin meydana gelmesini sağlaması için yapılan bir amel değildir.
Dua, Allah’ın bilmediği şeyi ona hatırlatma manasına da gelmez. Dua, kişinin kulluğunu göstermesi, aczini ve muhtaçlığını Allah’a arz etmesinden ibarettir. Şu ayetleri de bu bağlamda zikredebiliriz:
“Allah, sana bir ziyan dokundursa, onu yeniden kendisinden diğer açacak/giderecek yoktur ve şayet sana bir hayır dokundursa onu da giderecek yoktur, kuşkusuz O, her şeyi yapabilendir.” (En’âm, 6/17; bk. Yûnus, 10/107)
“Eğer Allah, bana bir kahır ve ziyan vermek istese, onlar (Allah’tan öbür tapılanlar), O’nun vereceği ziyanı kaldırabilirler mi? Veyahut (Allah) bana bir rahmet (fayda) vermek dilese onlar O’nun rahmetini durdurabilirler mi? De ki: Allah bana kâfi. Tevekkül edenler O’na dayanırlar.” (Zümer,39/38; bk. Bakara, 2/214; İsrâ, 17/67; Yasîn, 36/23)
Hayrı da şerri de yaratan Allah’tır. Allah, kuluna bir hayır vermek istediği vakit buna kimse pürüz olamaz, bir musibet vermek istediği vakit da kimse mani olamaz. Lakin kendisi vermek istediği musibeti vermeyebileceği üzere verdiği belayı da kaldırabilir.
Kulun Allah’a dua etmesinin bu hususta tesiri olabilir, Allah kulunun duasını kabul edip bela vermeyebilir, verdiği musibeti kaldırabilir, kulun kendi gücü ve imkânı ile yapamayacağı işlerde duası sebebiyle onun önünü açabilir, ona kulun beklemediği yerden yardım edebilir.
