Tarihin en büyük ve en çetin savaşlarından birinin yaşandığı Çanakkale’de, hem karadan hem denizden gayretler verildi.
Zaferle sonuçlanan Çanakkale Savaşları, üzerinden geçen yıllara karşın birinci günkü gururuyla daima anıldı.
Özellikle her yıl 18 Mart’ta toplumsal mecralarda birçok fotoğrafla zaferin yıl dönümüne ait bildiriler paylaşıldı.
Askerlerin giydiği kıyafetler
O paylaşımlarda askerlerin giydiği kıyafetlerin makus, üstünün başının yırtık olduğu görüldü.
Araştırmacılar, o karelerin Çanakkale Cephesi’ne ilişkin olmadığını ortaya çıkardı.
‘Dönemin kaidelerine uygundu’
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdürü Doç. Dr. Borlat, Çanakkale Cephesi’ndeki askerlerin giysisinin periyodun kurallarına uygun olduğunu söyledi.
Çanakkale Savaşları sırasında cepheye gönderilen askerlerin cephe gerisinde, aşikâr kurallara uymak zorunda olduklarını belirten Borlat, şöyle konuştu:
“Cepheye bile gönderilemezdi”
Bunlardan bir tanesi de, devrin ilişkin olduğu nizamnamenin koşullarıydı. Bu nizamname, bir askerin standart üzerinde bulunması gereken tüm teçhizatı, kıyafetlerinin ne formda olması gerektiğini tanım ediyor. Osmanlı Devleti üzere 600 yıllık bir devlet geleneğine sahip yapının, savaş esnasında olsa bile temel kurallarını korumuş olduğunu görüyoruz. Askerin üzerindeki standart donanıma baktığımızda, toplumsal medyada dolaşan hatta yıllarca resmi kamu kurumlarında bile duvara asılan üstü başı yırtık asker fotoğraflarındaki üzere olması mümkün değil. Askerler, üzerindeki standart donanım eksik olduğunda dahi cepheye gönderilmezdi.
Matarası olmayan askerler bile bekletildi
Cephedeki askerin kullandığı materyallere de dikkati çeken Borlat, şöyle devam etti:
Örneğin, Çanakkale Savaşları sırasında askerlerin üzerinde bulunması gereken temel şeylerden bir tanesi de mataradır. Eylül ayında cepheye sevk edilmesi gereken askerlerin üzerlerinde kâfi matara olmadığı için 500 askeri, Edirne’de bekletilmişler ve bu askerler cephe sınırına gönderilmemişlerdir. Fakat bununla ilgili olan gerekli tedbirler alınmış, askerin standart donanımı olan bu mataralar teslim edildikten sonra asker fakat cephe sınırına gönderilmiştir.
Fes takanlara uyarı
Şimdi devletin bu halde üzerindeki donanımların bile eksik olduğunda cephe çizgisine göndermediği bir durum düşünüldüğünde; kıyafetlerin rastgele bir formda standart harici olmasını, istisna durumlar dışında düşünemeyiz. İstisna olarak asker bazen cephe gerisinde, muharebe sınırına yakın bölgelerde başına fes takabiliyor. Fakat bu türlü bir durum görüldüğünde, komuta kademesinin bununla ilgili onlarca buyrukla süratle uyardığını görüyoruz. Katiyen muharebe sınırı içerisinde yöresel kıyafetleri ile olmanın yasakladığını ve bu formda cephe çizgisine gönderilmediklerini söyleyebiliriz.
“Çanakkale Cephesi’ne ilişkin değil”
Çanakkale Cephesi’ndeki askerlerin cephe gerisi hizmetlerinin çok düzgün yürütüldüğünü lisana getiren Borlat, şunları söyledi:
Beslenmesinden giysi kuşamına kadar bu zincirin çok yeterli biçimde yürütülmüş olduğunu düşündüğümüzde askerin; Çanakkale Cephesi’ndeki giysisi, periyodun en azından temel koşulları içerisinde pek sistemli ve standartlara uygun olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle bilhassa toplumsal medya başta olmak üzere birçok yerde geçen askerin giydiği kıyafetlerin makus, üstünün başının yırtık olduğuna ait fotoğraflar Çanakkale Cephesi’ne ilişkin değildir.
Arşiv, gerçeği ortaya çıkardı
Çanakkale Cephesi’nde bilhassa cephe gerisi hizmetlerin yürütülmesi için oluşturulan gerek levazım birlikleri gerekse Menzil Teşkilatı’na ilişkin askeri arşivde 7 binden fazla arşiv evrakının taranması suretiyle hazırlamış olduğum çalışmadaki kayıtları incelediğimizde, bununla ilgili onlarca örneği gördük. Çanakkale Cephesi’nin gerek İstanbul’a yakın olması gerek boğazlar bölgesinde bulunması gerekse cephe gerisindeki birçok vilayetle olan temasından ötürü hizmetlerin çok uygun yürütüldüğüne dair 7 binden fazla arşiv evrakında çok net tabirler bulunmaktadır. Bu nedenle Çanakkale Cephesi’ndeki giysi, kuşam, kıyafet konusu, standart istisna durumlar haricinde de çok güzel olduğunu söyleyebiliriz.
