Savunma Sanayii de atılan adımlara her geçen gün bir yenisi ekleniyor…
Yaşanan gelişmelerden biri de ATAK-2 helikopteri oldu.
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı ile Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) ortasında imzalanan Ağır Sınıf Taarruz Helikopteri Projesi kapsamında geliştirilen ATAK-2 helikopterini birinci kere motor çalıştırdı.
Ağır Sınıf Taarruz Helikopteri Projesi Eser Baş Mühendisi Mehmet Yılmaz, ATAK-2 hakkında bilgileri verdi.
Yılmaz, 13 yıldır TUSAŞ’ta vazife yaptığını ve şirketin yürüttüğü birçok helikopter geliştirme ve modernizasyon projesinde sorumluluk üstlendiğini söyledi.
“Erken uçuş kararına yönelik çalışmalarımızı başlattık”
ATAK-2 Projesi’nin 2019 yılında imzalandığına ve daha evvel faaliyetler olsa da nisan ayı prestijiyle resmi olarak çalışmaya başladıklarına işaret eden Yılmaz şu formda konuştu:
Çok süratli bir geliştirme süreci yaşadık. Çok süratli bir tasarım süreci geçirdik. Bundan yaklaşık 2 yıl evvel erken uçuş kararı alındı.
Biz de erken uçuş kararına yönelik çalışmalarımızı başlattık ve hızlandırdık. Yaklaşık bir yıldır kesim üretimi ve ekipman tedariki gerçekleştiriyoruz. Son 3-4 aydır helikopterimizin gövde montajı ve en son montaj süreçlerini gerçekleştirdik.
Gelişmiş elektronik harp ve silah sistemleriyle donatılacak
Helikopterin özelliklerine ait de bilgiler veren Yılmaz, ATAK-2, taarruz helikopteri olduğu için, taşıyabileceği yararlı yük ve hareket kabiliyetinin ehemmiyet taşıdığını, bunun için de güçlü motorlara sahip olması gerektiğini söz etti.
Helikopterin 2500 beygir gücündeki motorlara sahip olduğuna işaret eden Yılmaz, helikopterin azamî kalkış yükünün 11,5 ton olduğunu bildirdi.
“Helikopter 1,5 ton yararlı yük taşıyabiliyor”
Yılmaz, şu bilgileri verdi:
Sınıfında üst düzeyde bir helikopter. 1,5 ton yararlı yük taşıyabiliyor. Bu çok önemli bir avantaj.
Ön tarafımızda 30 milimetre topumuz var. Onun üzerinde kameramız var. Kamerayla görüp tespit edecek pilotlarımız. ATAK’tan aşina olduğumuz Avcı kaskı ile tespit ve hedefleme yapıp 30 milimetre topla vurabilecekler. Kanat istasyonlarımız ATAK’la yahut emsal helikopterlerle kıyasladığımızda 2’den 3 istasyona çıkardık.
3’er istasyondan 6 istasyonumuz var yani 6 başka mühimmat lançerini taşıyabileceğiz. Çok yakın bir biçimde Roketsan’la çalışıyoruz. Yerli mühimmatlarımızı entegre edeceğiz.
ATAK’a ek olarak birtakım mühimmatlarımız da olacak burada. Hava-hava füzesi entegrasyonunu da yapacağız. O manada çok önemli bir kabiliyet kazandırmış olacağız.
Helikopterimizin hedeflediğimiz suratı 175 knot. Bu çok yüksek bir sürat. Pilotlarımız hareket, sürat kabiliyeti manasında bunları talep ettiler, biz de ona uygun bir eser tasarladık.
Şu anda bu helikopter 175 knot süratte, önemli hareketler, kaçış ve dalış hareketleri yapabilecek formda tasarlanan bir helikopter. Birebir formda aviyonikler, elektronik harp tarafında ülkemizde geliştirilen yerli ve ulusal tüm ekipmanları bu helikopterle takacağız. Helikopterimizin tam elektronik harp süiti olacak.
Burada füze ikaz sensöründen DIRCM’ına kadar tüm ekipmanlar RF jammera kadar tüm ekipmanlar entegre edilecek. Büsbütün kendini müdafaa kabiliyetine, çok gelişmiş özelliklere sahip bir elektronik harp süiti, silah özellikleri, aviyonik suiti, haberleşme ve kabiliyetleri olacak.
Bu helikopterin geliştirilmesinde dayanağı, emeği olan herkese çok teşekkür ediyoruz. Bu işi birlikte yaptık, birlikte başardık. Bundan sonra da üzerine koya koya devam edeceğiz. Helikopterimizi nitelikli edip kuvvetlerimizin kullanımına sunacağız.
“Arkadaşlarımız bir sonraki motor çalıştırma için son hazırlıklarımızı yapıyorlar”
Bütün takımın çok ağır ve önemli bir uğraş sarf ettiğini ve çok özverili bir çalışma gerçekleştirildiğini vurgulayan Yılmaz, şu tabirleri kullandı:
Gece gündüz ilgili bütün arkadaşlar sistemlerine sahip çıktılar. Helikopterin üzerinden ayrılmadılar. Sabah akşam test yaptılar. Montaj faaliyetlerine takviye verdiler. Tıpkı vakitte montaj takımımız, üretim planlama denetim grubumuz, üretim mühendisliği grubumuz çok önemli dayanakta bulundu.
Ekip olarak hakikaten çok özverili ve ağır bir çalışmayla helikopterimizi bu kadar kısa müddette hazır hale getirdik. Şu anda bizim bildiğimiz kadarıyla bu türlü bir örnek dünyada da yok.
Çok süratli halde bu kararın verilmesi, dizaynın nihayetlendirilmesi, bu dizayndan esere geçilmesi, eserin toparlanması ve test evresine getirilmesi manasında çok süratli halde ilerledik.
Dün (23 Nisan) prestijiyle iki motorumuzu da farklı ayrı çalıştırdık. Arkadaşlarımız bir sonraki motor çalıştırma için son hazırlıklarımızı yapıyorlar.
Birtakım ölçüm ve ayarlama faaliyetlerimiz var. Bakım faaliyetlerimiz var. Bunları gerçekleştiriyorlar. Bunları gerçekleştirdikten sonra da motor çalışma faaliyetlerimize de devam edeceğiz.
“Üzerinde 600 civarında sensör var”
Uçuşta karşılaşmayacağı zorluklara maruz bırakılıyor
Helikopterin yer aldığı 993 numaralı binanın öncelikle GÖKBEY helikopteri için tasarlandığını ve sonraki helikopterler için de kullanılacağı düşünülerek büyük tasarlandığını anlatan Yılmaz, şöyle konuştu:
Burası bilhassa güçlü testleri yaptığımız bir binamız. Helikopteri büsbütün yere bağlıyoruz. Uçuşta dahi helikopterin görmeyeceği zorluktaki testleri, burada yere bağlı halde yapıyoruz.
Helikopteri büsbütün yere bağlayıp evvel motor çalıştırmalar, rezonans testleri daha sonra yük testlerimizle helikopterimizin tüm sistemlerini, yapısalını, transmisyonunu, rotorunu, motor entegrasyonunu, aviyonik ve elektrik sistem entegrasyonunu büsbütün burada doğrulayıp, ‘Bu evreden sonra evet helikopter uçuş için güvenli’ diyoruz ve uçuşa veriyoruz.
Bu binanın maksadı da bu. Üstte bir izleme odamız var. Helikopterimiz önemli halde enstrümante. Üzerinde 600 civarında sensör var. Birebir vakitte sayısal çizgilerden da bilgi alıyoruz.
Bunlarla bir arada yaklaşık olarak 10-15 bin civarında bilgimiz var. Bunlar canlı olarak üstteki denetim odamıza iletiliyor.
Bütün testlerde gerçek vakitli olarak tasarım takımlarımız bu bilgileri inceliyor, rastgele bir sorun olması durumunda, bir anomali tespit edilmesi durumunda teste direkt müdahale edebiliyorlar. Bütün testi de bu binada denetim odasından yönetiyor arkadaşlar.
Motor testlerinin akabinde birinci uçuşu yapacak
Projenin geldiği noktada, planladıkları motor testleri bulunduğunu ve öncelikli olarak bunları tamamlayacaklarını lisana getiren Yılmaz, şunları kaydetti:
Tamamladıktan sonra bir taksi testimiz var. Helikopteri ‘runway’de test ediyoruz. Telemetriyi, uzak haberleşme kısmını doğruluyoruz. Ondan sonra da uçuşa hazır hale geliyor helikopter. Bir sonraki adımda birinci uçuşumuzu gerçekleştiriyoruz.
Birinci uçuşumuz nispeten kolay bir uçuş oluyor. Birinci kere kullanacak pilotlarımızın da alışması gerekiyor. Simülatörde bu testleri sanal ortamda yapıyoruz lakin gerçek manada birinci kez uçuruyorlar.
O yüzden daha kolay testlerle başlıyoruz. Helikopterimizi kaldırıp kolay hareketler yaptırıyoruz ancak sonrasında üzerine koya koya, ekleye ekleye gidiyoruz. Bu kademeden sonra bir sonraki prototip için yapacağımız geliştirme ve uygunlaştırma faaliyetlerimiz var. Bunları gerçekleştirerek birden fazla prototip üreteceğiz.
Burada da paralel halde testlerimizi gerçekleştirerek helikopterimizin kalifikasyon sürecini yürüteceğiz. Bu kademeden sonra aslında helikopteri yetişmiş etmeye yönelik prototip tasarım, üretim, geliştirme ve kalifikasyon faaliyetleri yürüteceğiz.
İlk uçuş için geri sayım
İlk uçuşun testleri süren ATAK-2 platformu ile gerçekleştirileceğini belirten Mehmet Yılmaz şunları söyledi:
Bu helikopterle yerde yaklaşık 15 saat motor çalıştırma amacımız var. Bundan sonra uçuşa hazır olacak. Şu an için bir aksaklık görünmüyor. Bakım, ölçüm faaliyetlerimizi gerçekleştiriyoruz.
Eğer bir aksaklık çıkmazsa bu bir hafta içerisinde aslında uçuşa da gitmeyi hedefliyoruz. Aksaklık çıkarsa onu kıymetlendiririz fakat çok uzak olmayan bir tarihte ATAK-2’nin uçabileceğini söyleyebilirim.
İşler yolunda giderse daha süratli ilerleriz ancak işlerde bir aksaklık çıkarsa da çözemeyeceğimiz bir şey yok. Daha evvel de başımıza geldi, yaptık bunları. Takımımız de çok deneyimli. Mümkün meseleleri aşa aşa gidip muhakkak uçacağız.
1000-1500 işçinin katkısıyla oluştu
Mehmet Yılmaz, ATAK-2’ye eli değen yahut bir biçimde proje için çalışan işçi sayısının 1000-1500 civarında olduğunu söyledi.
Projede çok önemli bir emek bulunduğuna dikkati çeken Yılmaz, şu değerlendirmelerde bulundu:
Tasarım grubundan program idaresine, üretim planlamasından üretim mühendisliğine, teknisyenlerimize kadar herkesin çok önemli emeği var. Burada yaklaşık 500 kişilik tasarım grubumuz var.
Hepsi bahislerinde uzmanlaşmış takımlar, gövde dizaynını bir grubumuz yapıyor. Transmisyon, çok özel bir ünite aslında, helikopterin gücünü denetim ettiğimiz yer. Orayı bir grubumuz yapıyor. Rotor tarafındaki tasarımı bir takımımız yapıyor. Motor entegrasyonu için farklı bir grubumuz var.
İniş kadrosunu kendimiz tasarladık, burada ürettirdik. Alt sistemlerimizin birçoğu yerli, yerlileştiriyoruz, yerli alt yüklenicilerle çalışıyoruz. Yakıt sistemimizi yerli bir alt yüklenicimize tasarlattık, ürettik, test ettik, taktık. İniş kadromuza emsal biçimde transmisyonumuzu kendimiz tasarlıyoruz, üretiyoruz.
Rotorumuzu kendimiz tasarlıyoruz, üretiyoruz. Pallerimiz mesela çok özel bir teknolojidir. ATAK’la birlikte başladığımız, GÖKBEY’le üzerine koyduğumuz ATAK-2 ile de son noktasına geldiğimiz önemli bir teknoloji. Bunu da kendimiz tasarlayıp, üretiyoruz. Yani büsbütün bu eser bizim diyebiliriz.
Burada tasarımcısından planlamacısına, üretimine, teknisyenine kadar çok önemli bir emek var. Bilhassa son devirde bu emeği helikopter üzerinde çok rahat görebilirsiniz.
24 saat, 3 vardiya aslına nazaran çalıştı arkadaşlar. Gece gündüz burada neredeyse yemeden, içmeden, uyumadan da diyebilirim. Bazen öğünlerini bile atlayarak çok önemli efor sarf ettiler. Çok özverili çalışarak eseri bu hale daima birlikte getirdik.
